(GABA có một số chức năng sinh lý như dẫn truyền thần kinh và gây ra tác dụng hạ đường huyết, lợi tiểu, điều hòa huyết áp, ức chế sự tăng sinh tế bào thần kinh,… Ngoài ra, GABA còn đóng vai trò thiết yếu trong việc ngăn ngừa bệnh thần kinh, tiểu đường loại 1, ung thư, bệnh lý miễn dịch, động kinh, hen suyễn,…
Nguồn hình: Internet
GABA tác dụng ức chế thông qua việc kết hợp với ba thụ thể GABAergic cụ thể là GABAA, GABAB và GABAC (Rissman & Mobley, 2011). GABA cũng được chứng minh là chống lại một số bệnh như: Động kinh (Bagheri, Heydari, Alinaghipour, & Salami, 2019), Trầm cảm (Boonstra et al., 2015), Bệnh tiểu đường (Abdelazez et al., 2018) và Ung thư (Song et al., 2016; Wang et al., 2016).
Nghiên cứu cũng cho thấy tầm quan trọng của GABA trong việc phát triển các bệnh thần kinh như (Turkheimer, Leech, Chuyên gia, Lord, & Vernon, 2015), Bệnh Alzheimer (Mele, Costa, & Duarte, 2019) và bệnh của Hun-Tington (HSU, Chang, & Chern, 2018; Ogawa et al., 2018), …
Những năm gần đây, các nhà khoa học trên thế giới đã tập trung nghiên cứu những công dụng của GABA và cho ra những kết quả tuyệt vời về ảnh hưởng của GABA đối với sức khỏe con người:
Rối loạn tim mạch
Ảnh sprintmedical.in
GABA có nhiều tác động sinh lý đối với sức khỏe con người, đặc biệt là bệnh tim mạch. Tổ chức y tế thế giới (WHO) đã từng tuyên bố chứng tăng huyết áp là một trong những nguyên nhân chính gây ra bệnh tim mạch, ảnh hưởng đến cuộc sống của hàng tỷ người trên toàn thế giới. Tăng huyết áp thường dẫn đến các cơn đau tim và đột quỵ, giết chết hàng triệu người mỗi năm (WHO, 2013).
GABA có tác dụng hạ huyết áp bằng cách ức chế noradrenaline được giải phóng từ các dây thần kinh giao cảm ngoại biên ức chế kích thích thần kinh quanh mạch máu (Nejati et al., 2013). Kimura, Hayakawa và Sansawa (2002) đã đánh giá tác dụng hạ huyết áp của hợp chất GABA bằng cách tiêm chất dẫn truyền thần kinh này vào tá tràng. Kết quả cho thấy một lượng GABA tối thiểu có thể làm giảm huyết áp thông qua việc kích hoạt thụ thể GABAB. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng sử dụng 20 mg GABA hàng ngày có thể làm giảm huyết áp.
Rối loạn thần kinh
Động kinh
Ảnh epilepsyfoundation.org.au
Động kinh là một bệnh rối loạn thần kinh mãn tính, ảnh hưởng đến hơn 50 triệu người trên toàn thế giới, với đặc điểm là co giật (Lum, Olson, & Hsiao, 2019). Các cơ chế khác nhau gây ra cơn co giật vẫn chưa được làm rõ hoàn toàn, nhưng có vẻ như những thay đổi trong chức năng vận chuyển ion, kết nối khớp thần kinh và hoạt động dẫn truyền thần kinh của Glu và GABA có thể liên quan đến sự mất cân bằng trong điều chế CNS (Dahlin & PrastNielsen, 2019).
Một số nghiên cứu đã chỉ ra mối quan hệ giữa sự phát triển của bệnh động kinh và sự thay đổi trong mạng lưới GABA. Thuốc chống co giật thường tác động tăng tính khả dụng của GABA hoặc tăng cường ức chế qua trung gian GABA (Pfeiffer, Draguhn, Meierkord, & Heinemann, 1996). Các loại thuốc chống co giật phổ biến nhất hiện nay bao gồm các loại thuốc kích thích thụ thể GABAA chẳng hạn như phenobarbital và benzodiazepine và các loại khác điều chỉnh nồng độ GABA như felbamate, valproate và gabapentin. Tuy nhiên, chúng cũng có tác dụng phụ và kháng thuốc khó tránh khỏi.
Lo lắng và trầm cảm
Những thập kỷ gần đây, tỉ lệ người mắc các bệnh tâm lý như lo lắng, rối loạn lo âu, trầm cảm, tâm thần gia tăng đáng kể trên toàn thế giới. Những căng bệnh này thường có các biểu hiện như dễ buồn chán, mất hứng thú, niềm vui, áp lực từ công việc, cuộc sống, gia đình, các mối quan hệ xã hội, tự bản thân thấy cảm giác tội lỗi, tự ti, không thấy được giá trị bản thân, rối loạn giấc ngủ, thèm ăn, thường có cảm giác mệt mỏi và kém tập trung.
Ảnh timesofindia.indiatimes
Trầm cảm và rối loạn lo âu có thể được kích hoạt bởi sự gián đoạn của các con đường sinh lý khác nhau. Nghiên cứu hiện tại nhấn mạnh ảnh hưởng của các bất thường về thần kinh - nội tiết và sự thay đổi của hệ thống Glu/GABA (Saki, Bahmani, & Rafieian-Kopaei, 2014).
Rối loạn lo âu và trầm cảm có thể được điều trị bằng thuốc chống trầm cảm, thuốc điều chỉnh dẫn truyền thần kinh monoaminergic, GABAergic truyền hoặc thụ thể GABA (Möhler, 2012). GABA được cho là có tác dụng tốt hơn và tạo ra ít sự phụ thuộc hơn (Soussan và Kjellgren - 2016).
Ví dụ: Lacerda-Pinheiro et al. (2014) đã xác nhận rằng GABA tham gia nhiều vào quá trình lo lắng kể từ khi thụ thể GABAA là nơi hoạt động của thuốc giải lo âu. Trong khi đó, Luscher, Shen và Sahir (2011) đã đưa ra bằng chứng ủng hộ vai trò quan trọng của nồng độ GABA và chức năng của thụ thể GABA trong sự phát triển của chứng trầm cảm và lo âu.
Nghiện ma túy
Triệu chứng phổ biến nhất của người nghiện ma túy là căng thẳng và rối loạn trầm cảm. Các nghiên cứu tiền lâm sàng và lâm sàng đã gợi ý mối liên hệ giữa nhiễu loạn hệ vi sinh vật và nguy cơ nghiện (Skosnik & Cortes-Briones, 2016).
Ảnh venturarecoverycenter
GABA có vai trò quan trọng trong sự phát triển của chứng nghiện ma túy (Karila và cộng sự 2010) và đã có những tác động có thể hữu ích đối với sự phụ thuộc methamphetamine khi sử dụng các nhân tố kích thích GABA như gabapentin hoặc vigabatrin. Topiramate, một chất tăng cường GABA, đã được sử dụng để thúc đẩy quá trình cai nghiện trong một nghiên cứu lâm sàng với những người nghiện cocain.
Cuối cùng, Filip et al. (2015) đã có một phương pháp điều trị lạm dụng thuốc mới dựa trên quy định về thụ thể GABA.
Bệnh thần kinh
Ảnh daytoday.health
Nồng độ GABA và sự hoạt động đầy đủ của thụ thể GABA đóng vai trò quan trọng trong phát triển của nhiều bệnh thần kinh, bao gồm các chấn thương não, tâm thần phân liệt (Turkheimer và cộng sự 2015), bệnh Alzheimer (Seidl, Cairns, Singewald, Kaehler và Lubec (2001), bệnh Parkinson (Goldman và Postuma 2014) và bệnh Huntington (Ogawa và cộng sự, 2018).
Các rối loạn vi khuẩn đường ruột và tuổi tác có thể ảnh hưởng đến tỉ lệ mắc bệnh thần kinh. Sự rối loạn GABAergic đã được quan sát trong các bệnh Alzheimer, Parkinson và Huntington.
Tiểu đường
Ảnh endocrine.org
Bệnh tiểu đường là căn bệnh liên quan đến sự chuyển hóa đường trong cơ thể do tuyến tụy không sản xuất hoặc sản xuất không đủ insulin. Tỉ lệ mắc bệnh tiểu đường đang gia tăng trên toàn thế giới và được coi là một trong những mối đe dọa chính đối với sức khỏe con người.
Nghiên cứu đã chỉ ra tác dụng điều trị của phân tử GABA đối với bệnh tiểu đường, bao gồm ức chế phản ứng viêm và tiến triển của tiền tiểu đường (Tian et al.- (2014), tác động điều hòa đến các tế bào đảo tụy của con người liên quan đến bệnh tiểu đường và giảm đường và insulin trong huyết thanh trong các thử nghiệm in vivo (Abdelazez et al. (2018). GABA có thể được sử dụng để giảm tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường loại 1 thông qua việc sử dụng dược phẩm và thực phẩm sản xuất từ các dòng LAB.
Ung thư
Những tế bào ung thư đang di căn. Ảnh cam.ac.uk
Ung thư là bệnh lý liên quan đến sự tăng trưởng không kiểm soát của tế bào trong cơ thể. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng con đường GABAergic bị thay đổi ở bệnh nhân ung thư và sự tăng sinh tế bào khối u có thể bị ức chế bằng cách kích hoạt các thụ thể GABA.
Brzozowska, Burdan, Duma, Solski và Mazurkiewicz (2017) đã chứng minh rằng GABA có giá trị tiên lượng đáng kể trong bệnh ung thư vú và lượng GABA cao hơn ở bệnh nhân có liên quan đến tiên lượng sống sót tốt hơn.
Shu et al. (2016) báo cáo rằng việc kích hoạt tín hiệu thụ thể GABA metabotropic ức chế đáng kể tế bào khối u đại trực tràng HT29. Wang et al. (2016) cho thấy phân tử GABA ức chế sự phát triển của dòng tế bào ung thư đường mật và Song et al. (2016) phát hiện ra rằng phân tử GABA ức chế sự tăng sinh của tế bào ung thư ruột kết, gợi ý sử dụng GABA trong liệu pháp đa hóa trị liệu ung thư ruột kết.
Các nghiên cứu này cho thấy vai trò quan trọng của GABA trong ức chế sự phát triển tế bào ung thư và sử dụng GABA có thể là một phương pháp tiềm năng trong điều trị ung thư.
Hen suyễn
Ảnh Shutterstock
Các thụ thể GABA trong CNS được phân phối khắp cơ thể, trong đó có phổi. Chúng bị rối loạn chức năng ở bệnh nhân hen suyễn, ức chế sự co bóp của cơ trơn đường thở (Dicpinigaitis, 1999).
Các nghiên cứu đã chỉ ra tác dụng của GABA đến nhiều khía cạnh của sức khỏe con người như giảm căng thẳng, lo lắng, cải thiện giấc ngủ, tăng cường tinh thần, giảm huyết áp, đau đầu và điều trị bệnh hen suyễn, Parkinson, Alzheimer, Huntington, tiểu đường, tim mạch,.... GABA cũng có thể ức chế phản ứng viêm, cải thiện chức năng tế bào và ức chế sự phát triển của bệnh.
Mặc dù hiện vẫn cần nhiều nghiên cứu để hiểu rõ hơn về cơ chế hoạt động của GABA, tuy nhiên, những công trình nghiên cứu trên đã chỉ ra tiềm năng lớn của GABA trong việc cải thiện sức khỏe và điều trị bệnh lý.
Một số thực phẩm giàu GABA
